W artykule omawiane są dwa zasadnicze zagadnienia, a mianowicie: 1/ przyczyny zmian w systemie planowania i zarządzania w gospodarce polskiej, 2/ główne kierunki tych zmian ze szczególnym uwzględnieniem reformy realizowanej w latach 1971 - 1975. W kwestii pierwszej główna teza artykułu sprowadza się do twierdzenia, że podstawy zmian w systemie planowania i zarządzania należy szukać w działaniu obiektywnych praw ekonomicznych, a przede wszystkim w wymogach prawa koniecznej zgodności stosunków produkcji z charakterem sił wytwórczych i w tendencji do koncentracji produkcji. W trakcie szczegółowych rozważań na temat przedstawiono próbę rozszerzonej interpretacji pojęcia "stosunki produkcji" /wyodrębniając ich elementy podstawowe - stałe i elementy wtórne - zmienne/ oraz prawa koniecznej zgodności stosunków produkcji z siłami wytwórczymi. Stwierdzono również, że istotną rolę - szczególnie w aktualnie realizowanej reformie - spełnia tendencja do koncentracji produkcji/ niektórzy ekonomiści mówią nawet o prawie koncentracji/ wynikiem któej są obecne formy wielkich organizacji gospodarczych.

Obiektywną prawidłowością rozwoju gospodarczego, a zwłaszcza przemysłu, jest stale postępujący proces koncentracji zachodzącej w aferze produkcji dóbr materialnych. Proces ten, jako forma realizacji prawa wzrostu wydajności pracy, nakazującego oszczędność pracy żywej i uprzedmiotowanej, przyczynia się do podnoszenia skuteczności gospodarowania. Stwierdzenia te kierowały chęcią ukazania w artykule istoty zjawiska koncentracji produkcji. Punktem wyjścia jednak była chęć przedstawienia zjawiska koncentracji w ogóle na tle szeregu spotkanych w przedstawionej literaturze określeń i definicji.

Celem artykułu jest przedstawienie obiektywnych procesów rozwojowych kształtujących kompleksy gospodarcze jako przyszłościową formę wszelkich organizacji gospodarczych. U podstaw tego procesu leżą zjawiska integracji pionowej /wertykalnej/, polegającej na ekonomicznym, organizacyjnym i technologicznym połączeniu przedsiębiorstw z różnych dziedzin działalności. Prowadzi to do zamkniętego cyklu produkcyjnego w zakresie wytworzenia produktu finalnego w ramach jednego organizmu gospodarczego. Zjawiska te obserwuje się w zasadzie w dziedzinie produkcji artykułów żywnościowych /kompleksy rolno - przemysłowe, kompleks gospodarki rybnej/.

Postęp techniczny, a zwłaszcza mechanizacja i automatyzacja procesów produkcyjnych, powoduje konieczność dostosowania do aktualnego poziomu techniki odpowiednich form oraz systemów organizacji pracy, produkcji i zarządzania. Konsekwencją tego procesu jest konieczność dokładnego określania poziomu organizacji przedsiębiorstwa oraz ustalenia odchyleń aktualnego stanu organizacji od stanu najwłaściwszego dla danych warunków techniczno - technologicznych. Dotychczas poziom organizacji najczęściej określano w sposób opisowy. Opisowa forma oceny jest jednak mało precyzyjna i nie daje dokładnych porównań możliwości postępu organizacyjnego różnych wydziałów czy zakładów produkcyjnych w danym przedsiębiorstwie czy też odrębnych przedsiębiorstwach.

Głównym celem artykułu jest popularyzacja metod ekonometrycznych jako narzędzia badania wydajności pracy w środowisku pracowników gospodarki morskiej. Wzrost wydajności pracy stał się bowiem w dobie przyspieszonego rozwoju gospodarczego kraju najważniejszym problemem, od którego rozwiązania zależy wykonanie przez gospodarkę morską nałożonych na nią zadań. Spełnienie tego warunku nastąpi w znacznej mierze wówczas, gdy szerzej niż dotychczas będą wykorzystywane obok innym metod badania wydajności pracy, także metody skonometryczne.

W życiu gospodarczym każdego kraju, poważną rolę odgrywa kolejnictwo. W Polsce, która odzyskała niepodległość w 1918 roku, koleje miały szczególne znaczenie będąc instrumentem nie tylko integrującym kraj, ale również wpływającym na kształt polityki gospodarczej i zagranicznej państwa polskiego. W oparciu o materiał źródłowy /archiwalny/, przedstawiono w artykule sześć pierwszych najtrudniejszych lat polskiego kolejnictwa /1918 - 1924/. Szczególną uwagę poświęcono roli, jaką odegrały koleje w kształtowaniu państwowości oraz integracji podzielonego przez zaborców obszaru kraju.

Powstanie ZMW RP "Wiczi" na Pomorzu Zachodnim fatują się od sierpnia 1945 roku. Pod koniec grudnia 1945r. działały 54 koła "Wici" a w kwietniu 1946r. - 80 kół, które zrzeszały 1500 członków. W pierwszych latach działalności "Wici" na Pomorzu Zachodnim pozostawało pod silnymi wpływami Polskiego Stronnictwa Ludowego. Stronnictwo Ludowe od początku zabiegało o pozyskanie działaczy "Wici". Akcja demokratyzacji "Wici" rozpoczęta z końcem 1946r. przyniosła w efekcie zwiększenie wpływów SL wśród członków ZMW RP "wici", w miarę postępującego rozkładu organizacyjnego PSL, rosły wpływy SL. W lutym 1948 r. ZMW RP "Wici" na Pomorzu Zachodnim zrzeszał około 5230 członków a w lipcu 1948 r., 60002 członków.

W artykule omawiane są związki zachodzące pomiędzy politykę pokojowego współistnienia państw odmiennych ustrojach społecznych realizowaną przez Związek Radziecki i państwa wspólnoty socjalistycznej a Organizacją Układu Warszawskiego oraz jego wpływ na rozwój stosunków międzynarodowych. Idea pokojowego współistnienia związana jest genetycznie z socjalizmem, jest koncepcją przeciwstawiającą się imperialistycznej polityce równowagi sił i proponuje oparcie stosunków międzynarodowych na zasadzie zbiorowego bezpieczeństwa. Nie uznając realiów powojennego świata, państwa imperialistyczne prowadziły politykę zbrojeń i tworzyły bloki militarne wymierzone w państwa socjalistyczne.

Relacja między bytem społeczno - ekonomicznym a różnymi formami świadomości społecznej, nie wyłączając polityki jest złożona i wszechstronna. Absolutyzacja jednej strony tej zależności - mianowicie roli bytu społeczno - ekonomicznego prowadzi w praktyce do błędu ekonomizmu. Przezwyciężenia tego błędu możliwe jest jedynie w oparciu o dialektyczne rozumienie obustronnego uwarunkowania świadomości przez byt i materialnego bytu przez świadomość i dialektyczne rozumienie związku między poszczególnymi formami świadomości społecznej /np. między polityką a nauka oraz polityką a moralnością/

Zgodnie z markaietowską teorią religii, źródła religii są różnorodne: ekonomiczna, społeczno - polityczne, poznawcze, teoretyczne, psychologiczne. Źródła psychologiczne są interesujące nie tylko z powodu, że wzbogacają wiedzę o genezie religii. Wyjaśniają one dodatkowo przyczyny trwałości przekonań religijnych w warunkach zmniejszonej zależności człowieka od przyrody, przezwyciężenie lub osłabnięcie ekonomicznych, klasowych i politycznych uwarunkowań religijności.

W czasie rejsu morskiego poddano obserwacjom chronometrażowym czynności mechanika na wachcie morskiej, Posługując się danymi z piśmiennictwa, obliczono wydatek snergetyczny, obciążenia psychiczne i obciążenia związane z uciążliwością warunków środowiskowych. Uzyskane wyniki pozwoliły na stwierdzenie, że praca z punktu wydatku energetycznego jest średnio ciężka i wynosi za okres 8godzin pracy 1608,6 Kcal /3,3 Kcal/min/, obciążenie psychiczne jest bardzo duże i wymaga pełnej mobilizacji przez całą wachtę. Oceniając narażenie na wpływy środowiska stwierdzono, że duże obciążenie dla mechanika stwarza hałas, wibracja i kołysanie morskie.

Opracowanie zawiera próbę odpowiedzi na czym może polegać obowiązek zapobiegania szkodom /w mieniu u na osobie. które są następstwem zderzeń statków morskich. Nie ulega wątpliwości, żeby zapobiec szkodom, należy zapobiegać zdarzeniom. Obowiązek w tym względzie /zapobieganie zderzeniom/ wyprowadzony jest z najogólniejszych norm dotyczących ochrony mienia a zawartych w konstytucji, w kodeksie pracy, kodeksie morskim, w ustawie o pracy na polskich zatrudnionych w żegludze międzynarodowej w 1952 r. Obowiązek ten spoczywa zarówno na armatorze jak na członkach załóg.

Artykuł przedstawia szczegółową analizę wyników gospodarczych jednych z pierwszych statków Polskiej Żeglugi Morskiej, tj. statków B-53. zatrudnionych w trampingu na morzu Północnym i Bałtyku. Analizę objęto przede wszystkim ' m/s "Nogat", który potraktowano jako reprezentanta ww. typu statków. Analizę przeprowadzono uwzględniając dane za lata 1964-1972, co pozwoliło na dokonania pewnych porównań osią-ganych wyników w warunkach starego i nowego systemu finansowego w PŻM. Tan ostatni, został wprowadzony formalnie od 1 stycznia 1971 roku, ale pewne jego elementy stosowano już w 1970 roku. Artykuł ma charakter meterlałowo-dokumen-tacyjny.

Rozwój współczesnej cywilizacji pozostaje w ścisłym związku z postępem technicznym. Dynamiczny rozwój nauko i przenikania teorii do produkcji powoduję zasadnicze jakościowe zmiany w całym kompleksie funkcjonalnym elementów procesu produkcyjnego.