Wieloczynnikowe uwarunkowanie efektów nauczania narzuca potrzebę szczegółowej analizy znaczenia tych czynników w procesie nauczania w poszczególnych typach szkół. W Wyższej Szkole Morskiej w Szczecinie przeprowadzono badania nad zależnością między wynikami w nauce a poziomem niepokoju. Okazało się, że istnieje bardzo silny związek między stanem psychicznym człowieka a wynikami w nauce. Studenci, którzy zostali pozbawieni prawa do nauki w WSM, przeciętnie byli w gorszym stanie psychicznym niż pozostali.

Pełne przystosowanie człowieka do warunków otoczenia jest niezbędne dla dobrego samopoczucia i efektywnej pracy. Problem ten jest ważny tam, gdzie warunki są skrajnie trudne, a od ludzi oczekuje się wysokiej niezawodności. Dotyczy to m.in. pracy na statkach morskich.

Skoncentrowano się na analizie empirycznej skuteczności oddziaływania wychowawczego na przykładzie WSM w Szczecinie. Z przeprowadzonych badań wynika, że proces wychowania morskiego jest zróżnicowany i przebiega w zmieniających się warunkach przestrzenno czasowych. Istotną rolę w procesie wychowania odgrywa osobowość wychowawcy.

Opierając się na założeniu, że subiektywne kryterium adaptacji do warunków pracy i życia na statku morskim stanowi płaszczyznę hierarchizacji problemów marynarzy floty handlowej, zebrano opinie 118 oficerów nawigatorów na temat wybranych składników sytuacji życiowej i zawodowej tej grupy osób. Stwierdzomo, że najtrudniej jest im wywiązywać się równocześnie z roli zawodowej i roli rodzinnej. Świadomość tego stanu i odczucie zagrożenia egzystencjalnego sprawia, że kadra oficerska na statkach jest obciążona bardziej psychicznie niż fizycznie. W świetle uzyskanych wyników nie można mówić o pełnej adaptacji badanych do warunków życia i pracy na morzu.